در جستجوی زمان از دست رفته (نمایش‌نامه)

کلیت در جستجوی زمان از دست رفته ساختاری مثل ساختار خواب دارد. راوی این رمان گذشته‌ای فراموش‌شده را به یاد می‌آورد. اما این گذشته تکه‌تکه زنده می‌شود و در ذهن او شکل می‌گیرد، بدون آن ترتیب زمانی‌ای که قبلا با یکدیگر داشته‌اند. یعنی در واقع نحوه به یاد آمدن آن‌ها از همان قانونی پیروی می‌کند که بر حوادث و صحنه‌های خواب حاکم است. صحنه‌‌ها و حوادث خواب هم، که عمدتا خاطراتی از عالم بیداری هستند، آن تقدم و تاخر قبلی خود را از دست می‌دهند. در عالم خواب فقط شباهت‌های کوچک حاکمیت دارند. گاهی که در خواب صحنه‌ای را می‌بینیم که شباهت کوچکی با یک صحنه دیگر دارد، به علت همین شباهت کوچک، این صحنه دوم را هم در دنبال آن می‌بینیم. خاطرات راوی رمان پروست هم بر اساس همین شباهت‌های کوچک در ذهن او زنده می‌شوند. برای همین است که بعد از خواندن کامل آن احساس خواهی کرد که یک «خواب» بزرگ را خوانده‌ای.